Heel onaardig hè, bovenstaande opmerking? Toch is het iets wat hoogbegaafden regelmatig te horen krijgen. Van vrienden en bekenden, leerkrachten of collega’s. En hoewel het misschien gebracht wordt met een knipoog(smiley), kan het toch behoorlijk pijnlijk zijn.
Dat iemand hoogbegaafd is, is niet altijd super duidelijk. Niet elke hoogbegaafde loopt met een brilletje op zijn neus en aktetas over de schouder de hele dag relativiteitstheorieën in zichzelf te brabbelen. Sterker nog, soms zijn wij hoogbegaafden vermomd als normale mensen. Met make-up, leuke kleding en interesse in voetbal of, nou ja, hippe dingen.
Ik schreef al eerder dat er in de wetenschap zes types hoogbegaafde mensen en kinderen worden beschreven. Deze zijn door Betts en Neihart onderverdeeld, en zij beschrijven welke types welke bijzonderheden hebben, en welke begeleiding er nodig is. Op de pagina van Unique Talentbegeleiding kun je deze zes types met uitleg erbij in tabelvorm vinden.
Kijk, de succesvolle hoogbegaafde zullen we allemaal herkennen. Dat is die met dat brilletje of toch in ieder geval sproeten of hazetanden. Die leert makkelijk, weet alles of komt er binnen no-time achter, en past zich moeiteloos aan aan elk schoolsysteem. Hij kost de leerkracht weinig tijd, en helpt soms zelfs graag andere leerlingen. Ideaal.
Maar een heel grote groep hoogbegaafden is anders. Soms zijn er bijkomende problemen, zoals dyslexie of ADHD. Je hebt eerder het schrijnende verhaal van de zoon van Janneke kunnen lezen op mijn website.
Een andere keer is een hoogbegaafd kind een onderpresteerder, een kind dat niet wil opvallen en alles doet om in de groep te passen. Of is het juist een druk kind dat probleemgedrag gaat vertonen, om op te vallen of uit verveling. Deze hoogbegaafde kinderen zijn een stuk moeilijker te herkennen.
Wat veel hoogbegaafden gemeen hebben, is dat ze kampen met een gebrek aan zelfvertrouwen. Al hun hele leven zijn ze anders dan anderen, hebben ze het gevoel er niet bij te horen. Ja, ook die succesvolle hoogbegaafde, die zo makkelijk leert. Die krijgt namelijk te maken met jaloezie en afgunst. De omgeving zal ofwel niet geloven dat hij een taak twee keer zo snel af heeft dan een ander (het zal wel afgeraffeld, zijn, of misschien zelfs afgekeken) of ze vinden het niet eerlijk dat hij het allemaal zo makkelijk doet.
Dit kan zelfs een reden zijn om het kind maar eens even de grond in te boren. Het moet tenslotte niet naast zijn schoenen gaan lopen! Opmerkingen als: ‘je doet het nu wel zo makkelijk, maar ik hoop dat je op de middelbare school tegen de lamp loopt’, ‘je verdient dat hoge cijfer niet, je hebt er helemaal niets voor gedaan’ en ‘je bent toch hoogbegaafd? Waarom heb je dan geen 10 gehaald?’ zijn aan de orde van de dag. En geloof me, ik heb het meegemaakt.
Of wat dacht je van ouders van ‘vriendinnetjes’ die je gaan testen? ‘Zo, dus jij hebt een klas overgeslagen. Kun je dan vertellen wat de wortel van 224 is? Niet? Nou, zo slim ben je nou ook weer niet’.
Het is eigenlijk niet te geloven, maar er bestaan dus volwassenen die dit soort uitspraken doen. Tegen een kind van acht. Die dat de rest van zijn leven niet meer vergeet, en zich nog steeds afvraagt of ze wel zal remmen als die mensen oversteken. Wel natuurlijk, want ze is veel te verstandig om dan gas bij te geven. Maar toch.
Niet alleen andere kinderen en ouders maken zich schuldig, helaas doen leerkrachten ook mee. Cijfers worden hardop voorgelezen in de klas. Bij het hoogbegaafde kind wordt gegniffeld als het een onvoldoende heeft. Of expres heel verbaasd gekeken. ‘Een zes? Goh, eens een keer niet de hoogste van de klas! Dat zal wel tegenvallen.’ Schandalig, maar helaas, het gebeurt.
Blijkbaar wordt er gedacht dat je als hoogbegaafde onschendbaar bent. Dat het feit dat je hoogbegaafd bent, en makkelijk leert, een vrijbrief is om maar alles te kunnen zeggen.
Ze denken misschien dat je het kind hier een plezier mee doet, omdat je het voorbereid op de harde maatschappij. En voorkomt dat het arrogant wordt. Dat je het kind helpt, in plaats van dat je je eigen frustratie botviert over het feit dat het kind anders is, of dat je zelf misschien vroeger geen kansen op leergebied hebt gehad, of dat je het kind mateloos irritant vindt, of nou ja, wat dan ook.
Dan is er nog het ongeloof tegenover hoogbegaafden waarbij het er niet zo dik bovenop ligt. Een kind als dat van Janneke, met zijn dyslexie. Die wordt toegesist door de schooldirecteur: ‘zo slim ben je helemaal niet’. Deze kinderen moeten zich te pas en te onpas bewijzen. Helaas komt dit dichter bij huis ook voor. Hoewel de intelligentietest voor haar neus lag, kon de juf niet anders dan melden dat ze het nog niet zag. ‘Het zal er wel inzitten, maar wij zien het nog niet. Hij laat het absoluut niet zien. En dan kunnen we er helaas niets mee’.
Dus hoewel een kind hoogbegaafd scoort op een IQ-test, en in alle CITO-toetsen laat zien dat hij ver boven de curves presteert, geloven sommige leerkrachten het pas als ze het op elk moment van de dag merken. Het feit dat het kind zich aanpast aan de rest, dat zijn tempo zo laag is omdat hij knetter perfectionistisch is, of dat faalangst hem ervan weerhoudt het plusboek uit zichzelf te pakken, zegt volgens de leerkracht meer dan de keiharde cijfers.
Als zij het niet ziet, zal het wel niet zo zijn. Ook al kent zij het kind pas net een maand en schreeuwen alle onderzoeken dat het kind wél hoogbegaafd is. En specifieke begeleiding nodig heeft. Schrijnend. Ik kan niet anders zeggen.
Gelukkig zijn er ook leerkrachten die het wél zien. Die het kind zien, en zich afvragen wat het kind nodig heeft. Waaronder het kind opbloeit, omdat het zichzelf kan zijn. Gelukkig zijn er ook ouders van vriendjes die het kind in zijn waarde laten, en het niet gaan zitten uittesten uit eigen frustratie.
Gelukkig zijn er ook ouders die niet bang zijn dat het kind naast zijn schoenen gaat lopen, maar hun best doen hun kind zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld mee te geven. Door te zoeken naar de beste begeleiding en in contact te blijven met het kind.
Er is nog een lange weg te gaan. Maar zeg alsjeblieft nooit, nooit tegen iemand: ‘jij bent toch hoogbegaafd? Nou, daar merk ik niks van’. Dan hebben we een begin.
*De foto van de mini Einstein is van shutterstock
Lisette
Wat heb je dit mooi geschreven ! Heel veel herkenbare dingen.. hopelijk dat jouw stukje de ogen opent bij sommige mensen
Pijnlijk herkenbaar. Die opmerkingen vooral, omdat iedereen ervan uit gaat dat je op ieder gebied een genie bent als je goed kan leren… Voel(de) me heel vaak onbegrepen. En het willen opgaan in de massa herken ik ook als geen ander, lekker veilig. Zonde, achteraf.
Zeker herkenbaar. Ik schreef ooit ook een blog met precies die titel (zie de weblink). Je hoopt toch altijd dat dit soort dingen verbetert, maar ja… het blijft voorlopig nodig om informatie te blijven verstrekken.
Oh, echt, ik ga hem direct lezen! Blijkbaar een gevoel dat vaak voorkomt
Ik ga hem delen…
*zucht* nog steeds…
Mooi geschreven, er is nog veel onwetendheid. Eén opmerking; enerzijds strijd je tegen de vooroordelen maar anderzijds schrijf je dat de succesvolle hoogbegaafden toch wel herkent kunnen worden aan een brilletje / sproeten / hazetanden. Is dat niet wat kort door de bocht?