Een beloningssysteem werkt niet bij mijn kinderen

Beloningssysteem

Elke opvoedkundige, orthopedagoog, juf, nanny en medemoeder zal je het advies geven: als een kind iets moet leren gebruik je een beloningssysteem. Met stickers. Tien stickers, of vijftien, en dan een beloning. Zoals een keer pannenkoeken eten, naar de McDonalds of zelfs een cadeautje uitkiezen.

Maar wat als je kinderen elk beloningssysteem weten te hacken? Als je alles al hebt geprobeerd, maar je kinderen er uiteindelijk lachend met de buit vandoor gaan? En nog steeds niet het gewenste gedrag vertonen? Dan heb je een probleem. En kun je met die beloningssystemen, zo weet ik uit ervaring, maar beter stoppen.

Grabbelton

Bij mijn oudste was ik nogal gevoelig voor adviezen van anderen. Vooral van professionals, die zouden toch wel weten waar ze over praten? De beloningssystemen werden dan ook ingezet. Op school in groep 3 moesten de kinderen af en toe zelfstandig lezen. Als ze een bepaald doel hadden gehaald, bijvoorbeeld een boekje uitlezen, mochten ze iets uit de grabbelton. Geweldig, en veel kinderen hadden binnen no-time het boekje uit. Een cadeau, en nog wel uit de grabbelton!

Mijn kind keek het eerst eens op het gemakje aan. Dat lezen kon later ook nog wel. En na een paar cadeaus van anderen kwam hij tot de conclusie: híer ga ik geen moeite voor doen. Dit zijn flutcadeaus en ze zijn de moeite niet waard. Hij wandelde eens langs de juf om het erover te hebben. De juf, gedreven om elk kind te laten lezen, vroeg hem wat hij zou willen als beloning. ‘Geld of lego, maar dan wel zo’n grote set, juf’. Je begrijpt dat dit beloningssysteem voor hem geen succes werd.

Zindelijkheid

Met plassen hetzelfde verhaal. Oh, zo fijn dat hij op het potje ging. Ik keek ernaar uit! Dat zou een verandering zijn, kinderen die zindelijk zijn, en zonder luiers de deur uit! (Bij de eerste wist ik nog niet dat dit juist gedoe is, ze moeten op de meest onmogelijke momenten plassen, maar goed, die waan was heerlijk.) Maar natuurlijk moest er getraind worden. Want zindelijk, dat worden ze niet vanzelf. Met zijn slagboom obsessie waren een paar slagbomen van Duplo het ultieme cadeau. En wat denk je? Binnen no time had hij het stickervel vol. Tien stickers, cadeau, feest! Om vervolgens te zeggen: bekijk het maar. Ik plas weer feestelijk in een luier. De buit is binnen.

De tweede maakte het nog bonter, die ging ineens drie keer zo vaak naar de wc. Dan plaste hij maar een klein beetje, desnoods een paar druppels. Ja, dan is die kaart zo vol natuurlijk. Of  de muur.

Oneerlijk

Een beloningssysteem kan ook oneerlijk zijn. Hoe dan? Nou, het zit namelijk zo. Je bent een kind en je bent iets aan het leren, bijvoorbeeld plassen op de wc. Af en toe gaat het fout, maar dat geeft niks. Je verzamelt je stickers en krijgt je cadeau. En dan? Helemaal niets! Dus dan kun je het eindelijk goed, en dan stopt de beloning. Dat is toch de omgekeerde wereld? Erger nog, als je kleine broertje na een jaar af en toe op het potje gaat wordt hij toegejuicht, terwijl jij het al die tijd al goed doet en daar niets meer voor krijgt. Oneerlijk toch? Of is dat logica voor hoogbegaafden?

Onze dochter heeft slaapproblemen,  dat weet inmiddels iedereen. Dus zij krijgt een beloning (geloof me, ik heb er honderden euro’s voor over) als zij tot 6.00 uur ’s ochtends op haar kamer blijft. Maar zoonlief is boos! Hij blijft altijd al tot een uur of zeven op zijn kamer. Veel fijner natuurlijk, maar hij krijgt er nooit iets voor. Hij vindt dan nu met terugwerkende kracht oneerlijk. Of ik dus even over de brug kan komen, en wel nu. Ook met terugwerkende kracht, het liefst uitgedrukt in harde cash.

Plotselinge faalangst

En wat dacht je van ineens met 300% toegenomen faalangst? Bij mijn dochter hadden we een tijdje de regel: als je iets probeert dat je eng vindt, krijg je een sticker. Dit omdat ze mama voor alles nodig had, en mama dat een beetje zat werd. Maar wat gebeurde er: ineens vond ze het eng om door de achtertuin te lopen. Uiteindelijk deed ze het toch, maar wel voor een sticker. Of ze zei dat ze écht niet meer kon lopen om 8.00 uur ’s ochtends, omdat ze zó moe was. Na wat gesteggel ging ze dan toch om: ze zou gaan lopen, maar eigenlijk kon ze het niet, dus deed ze iets wat ze niet kon, dus zou ze een sticker krijgen. En of ze voor rennen soms twee stickers zou krijgen? Ja, zo kennen we er nog een paar.

In deze situatie werkte het beloningssysteem eigenlijk juist averechts. Hoe meer stickers ze kreeg, hoe minder ze ging doen, om uiteindelijk nog meer stickers te krijgen. Niet het doel wat ik voor ogen had.

Onderhandelen

Dan heb je tot slot nog de grootte en uitvoering van het cadeau. ‘Wat zullen we afspreken voor cadeau als je tien keer tot 7.00 uur op je kamer blijft?’ ‘Doe maar een xbox one’ is natuurlijk geen handig idee. Dus de beloning verzin je als moeder zelf. Maar ook daar moet je mee uitkijken. Het uitje naar de dierentuin dat jij eigenlijk al had gepland voor het weekend, kan niet doorgaan als het kind ineens bij sticker 7 besluit op te geven.

Toch maar een cadeau dan. Nog meer troep in huis. Maar wat als het beoogde cadeau, na drie weken strijd en eindelijk tien stickers verder, niet meer verkrijgbaar is? Geloof me, been there, done that. Denk goed na over het cadeau, zorg voor wederzijdse overeenstemming, haal het direct in huis, en verstop het goed. Want eenmaal gevonden houdt het snel op met de moeite.

Onderhandelen kan ook over de hoeveelheid stickers. Pas hoorde ik van een slimme jongen die op een sluwe manier snel zijn kaart vol krijgt. Als hij in bad gaat krijgt hij een sticker. Tot zo ver het logische gedeelte. Vervolgens vindt hij haren wassen eng. En haren uitspoelen eigenlijk ook. En afdrogen? Helemaal vreselijk. Uiteindelijk eindigt elke badsessie nu in een toename van vier stickers. Ik zeg; deze jongen komt er wel, hij gaat een grootste carrière als handelaar tegemoet. Mogelijk zelfs op Wall Street. En weet zijn moeder op haar zwakste moment te bespelen. Maar ja, echt de bedoeling is het niet.

Slappe moeder

Natuurlijk ben ik gewoon een slappe moeder. Een gedwee en dankbaar kind zou dolblij zijn met een sticker. Bij echt iets bijzonders een sticker met glitters. En als heus cadeau misschien wel een verrassingsei. Of een rolletje mentos. Die van mij zijn stik verwend. Die kun je begraven onder de surprise eieren en voor een rolletje mentos halen ze hun neus op. Lachend.

Voor alerte kinderen, altijd aan het denken, vanaf jonge leeftijd verbaal vaardig en een kei in onderhandelen, met een geheugen als een olifant en een groot rechtvaardigheidsgevoel, is een beloningssysteem gewoon niet zo interessant.

Ze overzien die periode van 10 of 15 dagen prima, kunnen afwegen of het cadeau de moeite waard is, en weten trucjes om het cadeau zo snel mogelijk te innen. En zoals ik in mijn voorbeeld al zei: later zullen deze kinderen het ver schoppen! Voor nu moet mama alleen nog zorgen dat ze ze net een stapje voor blijft. En iets slimmer is dan de rest.

Mama trekt nu eerst een groen flesje open. Als beloning. Bij moeders werken die beloningssystemen namelijk wél prima…

• Over
• Laatste berichten

Volg mij

Lisette

Blogger bij Lisette Schrijft

Lisette (40) is de oprichter van Lisette Schrijft. Naast stukjesschrijfster is ze alleenstaande moeder van drie kids van 16, 13 en 12, echoscopiste en voormalig tuindersvrouw. Check ook Lisette Schrijft op social media om op de hoogte te blijven!

Volg mij

Laatste berichten van Lisette (alles zien)

• New York, New York - 12/11/2024
• The Big 40 - 03/11/2024
• Creëer een unieke sfeer met bijzondere wanddecoratie voor thuis  - 18/10/2024